سرویس احزاب شانا - مجتبی شاکری دبیر کل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی در جلسه ای که با حضور بابک نگاهداری رییس مرکز پژوهش های مجلس و مدیرکل دفتر برنامه و بودجه بنیاد شهید و امورایثارگران و جمعی از اعضای شبکه ملی ایثارگران با موضوع بررسی مبحث ایثارگری در بودجه ۱۴۰۲  و برنامه هفتم توسعه برگزار شد، بیان داشت: فرصت تکیه زدن بر کرسی های تصمیم سازی در مجلس را نعمتی است که ممکن است به سرعت از دست برود؛ کمااینکه دو سال پیش گروه دیگری به این صندلی ها تکیه زده بودند و یک سال بعد با برگزاری انتخابات مجلس، کرسی ها به گروه دیگری واگذار می شود.

وی در ادامه با تاکید بر اهمیت رسیدگی به وضعیت و مطالبات خانواده های شهدا، جانبازان و ایثارگران گفت: خانواده های آزادگان، شهدا و جانبازان نوک پیکان انقلاب و به تعبیر دقیق تر مرکز عاطفه و استقامت انقلاب اسلامی هستند؛ به این معنا که اگر نارضایتی برای آنها پیش بیاید، مقاومت مجموعه های دیگر انقلاب زودتر شکسته می شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر نیروهای انقلاب و قوای سه گانه در موقعیت ممتاز تصمیم گیری و اقدام به لحاظ تصدی مسوولیت قرار دارند گفت: باید در این دوره مجلس شورای اسلامی برای تقاضای جانبازان و جامعه ایثارگری کم نگذارد؛ قابل فهم است اگر هم در مواردی کاستی هایی وجود دارد ناشی از توجیه نبودن نمایندگان است، وگرنه اقبال به خواسته های جانبازان در این دوره در هر سه قوه مشهود بوده است.  در این راستا جمعیت جانبازان مکاتبات و گفتگوهای گسترده ای را با کمیسیون تلفیق و دیگر نمایندگان برای انتقال نظراتش در بودجه ۱۴۰۲ و برنامه هفتم توسعه داشته است.

شاکری به اهمیت تنظیم سند تحولی توسط بنیاد شهید اشاره کرد و گفت: اگر مجموعه ای بدون تنظیم سند تحول پیش برود، مصداق فیل شناسی در تاریکی است و از قضا بنیاد شهید فاقد سند تحول است.

دبیر کل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی با بیان اینکه باید در قالب اسناد بالادستی شاخص های دقیقی برای ارزیابی عملکرد طراحی شود گفت: ۴۴ سال از تشکیل بنیاد شهید گذشته و ما همچنان مشغول فیل شناسی در تاریکی هستیم. برای تنظیم برنامه هفتم یا هر برنامه دیگری مثل بودجه سالانه نیز باید سندی مبنای آسیب شناسی موجود و چشم انداز تحولات آینده وجود داشته باشد و بدانیم قرار است از کجا به کجا برسیم و اهداف میان مدت و بلند مدت بنیاد چیست. اما نه تنها این موارد در بنیاد نامشخص است، بلکه حتی آسیب شناسی دقیقی از احکام مرتبط با جامعه ایثارگری در برنامه های اول تا ششم صورت نگرفته است. بنابراین هم تنظیم سند بالادستی و هم آسیب شناسی برنامه های قبلی باید در دستور کار کارشناسان مرکز پژوهش ها قرار بگیرد و نتایج آن مبنای تصمیمات و ارزیابی های آتی شود.

شاکری با اشاره به اینکه پیش تر جمعیت جانبازان در ملاقات حضوری و جمع بندی مکتوب به رییس بنیاد شهید نیز تذکر داده که بدون سند امکان پیشرفت وجود ندارد گفت: مدیران بنیاد به اساسنامه تکیه می کنند در حالی که اساسنامه بنیاد ماموریت سند را ندارد و تنها چهارچوب اساسنامه مرسوم و ساختار بنیاد را آن هم ناقص در اختیار دارد و نمی تواند مبنای موثری برای اثرگذاری اصیل بنیاد شهید باشد؛ کمااینکه به طور مثال این اساسنامه درباره ماموریت های فرهنگی بنیاد شهید به کلی سکوت کرده و محتوایی ندارد.

دبیرکل جمعیت جانبازان با بیان اینکه در مرحله دوم پس از تدوین سند بالادستی که مبدا و مقصد بنیاد شهید را به یکدیگر پیوند بزند، گفتمان های اصلی و فرعی با محوریت این مجموعه باید متبنی بر فرهنگ تحرک بخش ایثارو شهادت و منویات امام خمینی (ره) و رهبر انقلاب اسلامی (مدظله) شکل بگیرد، افزود: متولی این گفتمان در حال حاضر نامشخص است. وی ادامه داد: افزون بر این ساختار بنیادشهید باید چابک شود تا بتواند به مخاطبان خود سرویس دهد. مشخص است که ساختار فعلی پاسخگو نیست کمااینکه به اذعان رییس بنیاد شهید، در هر دوره ای یک گروه از جامعه ایثارگری در مرکز توجه قرار گرفته و پست های مدیریتی به این ترتیب تقسیم شده است. شرایط به نحوی است که بعضا حتی رییس بنیاد نمی تواند برخی منصوبان را خطاب قرار دهد و اذعان دارد با این ساختار که مبنای علمی ندارد، نمی توان تحولی ایجاد کرد.

پیشنهاد شاکری به رییس بنیاد شهید برای عبور از این وضعیت نامطلوب که در این جلسه نیز آن را یادآوری کرد این بوده که یک گروه فکری از جانبازان فرهیخته و خوش فکر در کنار ریاست بنیاد باشد تا هر مساله ای ابتدا به آنها ارجاع شود و آنها با تجربه و توانمندی خود جنبه های مثبت و منفی تصمیمات مختلف را تبیین کنند. اما این پیشنهاد به گفته وی عملیاتی و با اقبال مواجه نشد.

وی با بیان اینکه پیش از تنظیم برنامه هفتم باید برنامه های قبلی آسیب شناسی شود گفت: گفته می شود ۷۰ درصد از مصوبات مجلس شورای اسلامی اصلا عمل نشده و برای برخی از آنها که نیازمند آیین نامه اجرایی است، اصلا آیین نامه تدوین نشده است. شاکری در بخش دیگر سخنانش به این موضوع پرداخت که برخی از خانواده های شهدا، جانبازان و ایثارگردان در وضعیت مصیبت باری به سر می برند و بعضا جانبازانی با درصد از کار افتادگی پایین که در قید حیات هستند و از مشکلات متعدد که بعضا حتی نمود ظاهری هم ندارد رنج می برند، با دریافتی اندک باید به مسائل خانواده خود رسیدگی کنند.

وی افزود: جانبازانی در موقعیت خاص جسمی و روانی هستند که نمی توانند معادلات و مسائل درونی خود را نیز حل کنند. در اینجا نقش بنیاد شهید تعریف می شود اما این نهاد بعد از ۴۴ سال از تشکیل هنوز نتوانسته به طور کامل به این قبیل نیازهای این گروه از جامعه هدف خود پاسخ دهد؛ طوری که همین حالا در شهرک شاهد گروهی از همسران جانبازان پیش قدم شده و برای خانواده های معسر سبد معیشتی تدارک می بینند؛ در واقع آنها هستند که جای خالی بنیاد شهید را پر می کنند.

ضعف های بنیاد شهید فهرست شد

در ادامه این جلسه اسرافیلی رئیس شبکه ملی ایثارگران به معرفی تنوع تشکل های ایثارگری در این شبکه و فعالیت آن ها پرداخت و در پی آن دیگر اعضای این شبکه نیز به بیان دغدغه و دیدگاه های خود در حوزه عملکرد مجلس شورای اسلامی ، بنیاد شهید و مسائل جامعه ایثارگری پرداختند. یکی از مسائل مطرح شده مربوط به مستمری حداقلی در نظر گرفته شده برای والدین شهدا در سال ۱۴۰۲ که رقمی معادل شش میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بود که کفاف هزینه های حداقلی یک زندگی معمولی را نمی دهد.

اعضای شبکه ملی ایثارگران با اشاره به اینکه بارها از آنها خواسته شده نظرات کارشناسی خود در حوزه ایثارگری چه در حوزه تقنینی و چه سایر جنبه ها را بیان کنند و بعضا این گزارش ها حتی زودتر از کمیسیون های تخصصی و حتی بنیاد شهید با عقبه کارشناسی وسیعی که دارد، مهیا شده و در اختیار مسوولان ذی ربط قرار گرفته است افزودند : در سمت مقابل انتظاری که از مجلس برای کار جهادی می رود اجابت نشده و این گزارش ها به نتیجه مطلوب جامعه ایثارگری منتج نشده است.

انتقاد از برخی مفاد قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و نیز عدم اهتمام به اجرای برخی دیگر از بندهای این قانون، موضوع دیگری بود که در این نشست به آن اشاره شد.

درخواست جامعه ایثارگران از مجلس این بود که در حوزه قوانین مرتبط با این بخش تدقیق صورت گرفته و برای مقررات ناسخ و منسوخ چاره اندیشی شود. همچنین این بازنگری باید به نحوی صورت گیرد که توانمندی نظام جمهوری اسلامی برای اجرای آن در تدوین نسخ جدید لحاظ شود.

اعضای این جلسه معتقد بودند حتی اگر جمع بندی جامعی که درباره این قانون از سوی ایثارگران صورت گرفته است مبنا قرار گیرد، بازنگری در قانون مذکور در دوره های میان مدت لازم است. انتقاد از عملکرد سازمان بازرسی کل کشور و دیوان عدالت اداری در خصوص نحوه ورود به مسائل حوزه ایثارگری بخش دیگری از این جلسه را به خود اختصاص داد.

برخی از ایثارگران بیان داشتند که سازمان بازرسی کل کشور در تمام سال های گذشته حتی یک خدمت به جامعه ایثارگری نداشته و هر کجا ورود کرده، به تضعیف حقوق ایثارگران منجر شده است، نه تقویت آن. به عنوان مثال سازمان بازرسی به موضوع ماده ۴۱ قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت بدون دقت و کارشناسی ورود کرد که در نهایت به ضرر ایثارگران تمام شد.

درعین حال غفلت از برخی نقاط قوت قانون در بنیاد شهید مورد انتقاد جامعه ایثارگران بوده و دراین جلسه به آن پرداخته شد. به عنوان مثال پیش بینی کمیسیون ماده ۱۶ در بنیاد شهید یک نقطه قوت در قوانین فعلی محسوب می شود که فرصت رسیدگی به شکایات ایثارگران را در اختیار بنیاد شهید قرار داده است اما بنیاد شهید از این اختیار قانونی به درستی استفاده نمی کند و در نیجه ایثارگران وقتی با چالشی مواجه می شوند، راهی جز شکایت به دستگاه قضایی و پیگیری و دوندگی حداقل دو ساله ندارند.

نمایندگان تشکل های ایثارگردر وضعیت های متنوع جسمی در این جلسه مرکز پژوهش های مجلس را در جریان کار پژوهشی و حقوقی دقیقی که درباره قوانین موجود مرتبط با جامعه ایثارگران انجام شده است قرار دادند و اعلام کردند که تمام تعارض ها احصا شده و می تواند مبنای عمل مجلس برای اصلاح قرار گیرد.

کندی روند رسیدگی به مطالبات قانونی جانبازان یکی دیگر از نقاط ضعف بنیاد شهید بود که در این نشست به آن اشاره شد. گفته می شود این روند به حدی کند است که مثلا برای پرداخت حقوق حقه درمانی ۱۵ تن از جانبازان روشندل به مبلغ ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بیش از یک سال دوندگی شده و به رغم قول مساعد مدیران ارشد، هنوز به جایی نرسیده است. حتی انتقادهای زیادی به بیمه تکمیلی طرف قرارداد بنیاد شهید وجود دارد و گفته می شود برنده مناقصات معمولا شرکتی است که کمترین خدمات را ارائه می کند.

نماینده خانه نور ایرانیان در این جلسه گوشزد کرد که در این شرایط ضعف نظارتی مجلس شورای اسلامی نیز به برجا ماندن روندهای نامطلوب فعلی دامن زده است و با توجه به روابط حسنه برخی از مجلسی ها با مدیران ارشد بنیاد شهید، مجلس کارکرد خود برای نظارت بر این نهاد را از دست داده است.

نادیده گرفتن مشکلاتی که نمود عینی ندارد در تعیین درصد جانبازی، از دیگر مسائل عنوان شده در این جلسه بود. به عنوان مثال کمیسیون پزشکی، شخصی که بویایی خود را از دست داده است را شامل درصد جانبازی نمی داند و این در حالی است که اخیرا یکی از جانبازان به دلیل همین مشکل و در جریان آتش سوزی خانه خود که متوجه آن نشده بود، به سوختگی ۷۰ درصدی دچار و شهید شد.

نمایندگان جامعه ایثارگری که در این جلسه حضور داشتند به مدیرکل برنامه و بودجه بنیاد که در این جلسه حاضر بود گوشزد کردند که این قبیل مسائل مصداق حق الناس بوده و بر ضمه مدیران ارشد این نهاد باقی خواهد ماند.

دردسر قوانین بدون تعیین تکلیف بار مالی

پس از استماع انتقادها، پیشنهادها و برخی گلایه مندی ها نسبت به بنیاد شهید در این جلسه، مدیرکل برنامه و بودجه بنیاد شهید نیز به بیان برخی موانع پیش روی این نهاد پرداخت و گفت: در مورد بازنگری در قانون جامع ایثارگران پیشنهادهایی در خصوص تشکیل کارگروه وجود دارد و ما نیز آمادگی شرکت در آن را در کنار صاحبنظران، جانبازان و نیز نمایندگان مجلس داریم و در این امر مشارکت می کنیم.

وی سپس با انتقاد از تصویب برخی قوانین که قابلیت اجرا ندارد گفت: ما بارها و به صراحت از مجلس خواسته ایم قانونی وضع نکند که ضمانت اجرا نداشته باشد یا بار مالی آن دیده نشود. وقتی به این تذکر توجه نمی شود دو مساله رخ می دهد؛ اول اینکه هنوز پیشنهادی به مرحله تصویب نرسیده که اخبار آن توسط اعضای کمیسیون ها منتشر می شود و انتظاراتی ایجاد می کند و اشکال دوم این است که قانون مذکور به تصویب می رسد در حالی که محل تامین مالی آن دیده نشده است.

گودرزی خاطرنشان کرد: نمونه بارز این قبیل قوانین را می توان در حکمی از برنامه ششم توسعه ناظر بر بازنشستگی فرزندان شهدا با هشت سال سنوات ارفاغی مشاهده کرد که اصلا قابلیت اجرا ندارد چراکه دستگاه ها به ازای هر نفر معادل دو میلیارد تومان طلب می کنند که در تمام سال های اجرای برنامه ششم، سازمان برنامه ابدا اعتباری برای آن در نظر نگرفت و چون بودجه ای برای پرداخت آن نداریم عملا این حکم اجرا نشد. البته برخی دستگاه ها به صورت موردی آن را اجرا کردند اما بین دو تا سه هزار نفری که مشمول این قانون می شوند بودجه ای برایشان در نظر گرفته نشده است.

مدیرکل برنامه و بودجه بنیاد شهید از رقم پایین مستمری والدین شهدا ابراز تاسف کرد اما گفت: در همین سال جاری میزان مستمری پرداختی به والدین شهدا ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است که سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده فقط ۵ میلیون تومان از این رقم را قبول دارد؛ اما بنیاد شهید رقم ۵.۶ میلیونی را پرداخت می کند.

وی یادآور شد: همین مساله در مورد سایر مستمری های پرداختی توسط بنیاد شهید نیز وجود دارد و به همین خاطر ما از مجلس درخواست کردیم مصوباتی که محل تامین اعتبار آن نامشخص است را تصویب نکند.

گودرزی با اشاره به جلسه اخیر کمیسیون تلفیق در خصوص لایحه بودجه ۱۴۰۲ کشور گفت: در این جلسه سه مورد از حقوق قانونی خانواده ایثارگران که در قانون جامع آمده است با وجود پیگیری ما به کلی حذف شد و از قلم افتاد. یکی از این سه مورد ناظر بر پرداخت وام مسکن ۴۰۰ میلیون تومانی است که اگرچه رقم آن کافی نبود اما به هر حال بخشی از جامعه ایثارگری از آن بهره مند می شد. همچنین یک بند از تبصره هفت قانون بودجه امسال ناظر بر تامین خودرو بخشی از جامعه هدف ۲۵۰ هزار نفری خانواده ایثارگران بود اما رقمی که کمیسیون تلفیق برای اجرای آن در سال آینده در نظر گرفته است، فقط پاسخگوی نیاز ۱۰ هزار نفر است. در نهایت پرداخت تسهیلات قرض الحسنه از محل تبصره ۱۶ به ایثارگران نیز در کمیسیون تلفیق نادیده گرفته شده است.

این مدیر بنیاد آمار بیکاران خانواده ایثارگران را بیش از ۲۰۰ هزار نفر عنوان و خاطرنشان کرد: با فرض اینکه ظرفیت ۲۵ درصدی استخدام کشور از سوی همه دستگاه ها برابر قانون به ایثارگران اختصاص پیدا کند، سالانه اندکی با ظرفیت استخدامی کشور شاغل خواهند شد و این یعنی مشکل اشتغال جامعه ایثارگری حتی با اجرای برنامه هفتم توسعه هم حل نخواهد شد.

مدیرکل برنامه و بودجه بنیاد شهید با بیان اینکه قانونگذار تاکید دارد که باید برای اشتغال ایثارگران بودجه ای در نظر گرفته شود گفت: در تبصره ۱۸ قانون بودجه اشاره کلی به این موضوع شده اما حق ایثارگران از محتوای این قانون باید شفاف شود.

وی در نهایت با به حق دانستن عمده مطالبات مطرح شده در این جلسه ابراز امیدواری کرد بنیاد شهید با بکاربستن تمام تلاش و ظرفیت خود بتواند بخشی از نارسایی ها را در قالب اجرای برنامه هفتم توسعه برطرف کند.

بازنگری در قانون جامع ایثارگران کلید می خورد

بابک نگاهداری رییس مرکز پژوهش های مجلس نیز در جمع بندی آنچه در نشست اخیر با حضور نمایندگانی از جانبازان و بنیاد شهید گذشت، گفت: حتما موارد مطرح شده پیگیری خواهد شد. وی با بیان اینکه در مرکز پژوهش ها عناصری فعالیت می کنند که جنس آنها سیاسی نیست، گفت: بنا نداریم حرفی بزنیم که کسی خوشش بیاید و بعد از جلسه کار دیگری انجام دهیم.

نگاهداری مرکز پژوهش ها را زبان بیان نیازهای گروه های مختلف جامعه خطاب به مجلس توصیف کرد و گفت: ما دو بازوی نظارتی و تقنینی در مرکز پژوهش ها داریم که تلاش می کنیم از هر دو با هدف رفع مشکلات جامعه ایثارگری استفاده کنیم.

وی وعده داد یک گزارش نظارتی درباره وضعیت اجرای قوانین حوزه ایثارگری و موانع پیش روی آن توسط این مرکز تدوین شود و در اختیار مسوولان کشور قرار بگیرد.

نگاهداری همچنین تاکید کرد: در حوزه تقنینی، با توجه به اینکه تقریبا پیش نویس همه قوانین مصوب مجلس به ویژه طرح ها توسط مرکز پژوهش ها تدوین می شود، این مرکز می تواند نقش پررنگی در رفع مشکلات قانونی ایثارگران داشته باشد.

وی تاکید کرد: بررسی قانون جامعه ایثارگری و اصلاحاتی که نیاز دارد را در دستور کار کمیته های تخصصی مرکز پژوهش ها قرارخواهیم داد.

نگاهداری در خاتمه درباره میزان تاثیرگذاری و نفوذ مرکز پژوهش ها بر نمایندگان مجلس گفت: بر اساس مطالعه ای که پیرامون ضریب همبستگی مصوبات مجلس و نظرات مرکز پژوهش ها انجام شده، عدد به دست آمده از صفر تا ۲ واحد، ۱.۲۵ بوده که نشان می دهد ۶۰ درصد از نمایندگان نظر مرکز پژوهش را مبنا قرار می دهند. بنابراین پیشنهادهای ما به مجلس حامیان زیادی دارد اما ما شان قانونگذاری نداریم و در نهایت نمایندگان باید درباره موضوعات مختلف تصمیم بگیرند.