سرویس تحلیل شانا - اراضی اشغالی با یک خیزش سیاسی فراگیر از سوی فلسطینیان و اعراب مناطق ۱۹۶۷ و۱۹۴۸ روبرواست که این بیداری و خیزش در کرانه باختری با شکل گیری و ظهور گروه های مسلح و آموزش دیده ای مانند «گردان های جنین و عرین الاسود» در «نابلس» دیده می شود.

مسلح شدن نیروهای مقاومت و جوانان فلسطینی درکرانه باختری از تحولات بنیادین سیاسی و امنیتی است که از نقطه نظر راهبردی نقش تعیین کنندگی و چالش راهبردی برای موجودیت سیاسی رژیم و یکپارچگی جغرافیایی آن دارد. از این رو  عملیات مسلحانه هفتم بهمن ماه (مقارن با ۲۷ ژانویه) درآغاز سال جدید ۲۰۲۳ میلادی علاوه براینکه از ارزش نظامی برخوردار است پیامدهای بسیار جدی برای حیات سیاسی و امنیت رژیم به حساب می آید.

عملیات شهر قدس را رسانه های صهیونیستی در چند دهه اخیر بی سابقه خواندند و نخست وزیر و پلیس رژیم صهیونیستی آن را یکی از بدترین حملات در سال‌های اخیر توصیف کردند. این عملیات که درست ۲۴ ساعت بعد از تهاجم همه جانبه ارتش صهیونیستی به اردوگاه جنین رخ داد، کلیه سازمانها و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی رژیم صهیونیستی را درشوک بزرگ فروبرد.

به ویژه اینکه این عملیات در امنیتی ترین محله صهیونیست­ نشین  یعنی«نبی یعقوب» در شهرک «بیت حنینا» در قدس اشغالی رخ داد و مهمتر از آن در آستانه سفر ویلیام برنز، مدیر« سیا» به سرزمین­ های اشغالی و چند روز قبل از دیدار آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا از اراضی اشغالی که نیروهای اطلاعاتی و امنیتی رژیم در بالاترین سطح آمادگی بسر می بردند ، اتفاق افتاد. این اتفاق ناکارآمدی و ناتوانی سازمانهای اطلاعاتی و امنیت را درمنظر افکار عموی به تصویر کشید و ضعف ساختار امنیتی رژیم صهیونیستی را برملا کرد.

عملیات مسلحانه خیری علقم (۲۱ ساله) ساکن اردوگاه «شعفاط» در قدس، یک حمله ساده نبود. درواقع، قلب محاسبات امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی را هدف قرارداد. حمله مقابل «کنیسه» اصلی شهرک «بیت حنینا»؛ جایی که تامین امنیت آن در راس برنامه های «بن غفیر»، وزیر امنیت داخلی در دولت جدید است، انجام شد. او نام حزب تازه تاسیس خود را «قدرت یهود» نامیده و دستورکار رسمی حزبش را «حمایت از کنیسه­ ها و کاهنان»اعلام کرده است. دولت امنیتی نتانیاهو نیز با شعار بازگشت «شوکت امنیتی» به جامعه صهیونیستی تشکیل شد. مقاومت کرانه باختری همه این  عبارات و القاب را بی اعتبار کرد و همه محاسبات را بهم زد.

تحولات (مسلح شدن کرانه باختری و ظهور عرین الاسود و اعتراضات مردمی علیه دولت) و اتفاقاتی از جمله  (حمله به جنین و عملیات مقاومت) که دراراضی اشغالی در بخش فلسطین نشین و حتی  درتل آویو از  آغاز دولت جدید نتانیاهو درحال ظهور و بروز است، یک سال پر تنش را نوید می دهد. این اتفاقات غافلگیرکننده مهارناپذیر رژیم آپارتاید را دروضعیت تهدید راهبردی قرارداده است. رخداد عملیات شهادت طلبانه در دل شهر قدس، صهیونیست ها و کابینه تندرو نتانیاهو را در یک دو راهی تشدید فشار و تنش یا مدارا قرارداده است که انتخاب هریک از این دو گزینه پیامدهای سیاسی، امنیتی و اقتصادی پیش بینی ناپذیری را برای آنها درپی خواهد داشت.

اضطراب و نگرانی را می توان در فضای کنش و واکنش های محافل رسانه ای و سیاسی و امنیتی رژیم ومتحدان آن به روشنی مشاهده کرد. رسانه های صهیونیستی با بی سابقه خواندن عملیات منطقه «نبی یعقوب» آن را غافلگیرکننده، بی‌سابقه و هوشمندانه توصیف کردندکه ازجهات مختلف پیام ها و پیامدهای بسیاری را به دنبال خواهد داشت. علاوه بررسانه ها مقامات سیاسی و امنیت رژیم و شهرک نشینان نیز درمقابل این عملیات واکنش نشان دادند و شرایط را بحرانی و نامناسب توصیف کردند و با تشکیل نشست اضطراری در فکر یافتن چاره ای برای جلو گیری از گسترش آن و مدیریت بحران فراگیر برآمدند.

نتانیاهو که علاوه بر اعتراضات فراگیر مردمی هم اکنون با بحران امنیت جدی و خطرناکی به نام کرانه باختری و مقاومت جدید روبروست ؛به شدت مضطرب و نگران است و درکمال انفعال و استیصال خواستار این است که شهرک نشینان ازاقدام تلافی جویانه  بپرهیزند. پلیس، ارتش و نیروهای امنیتی طبق اوامر کابینه عمل خواهند کرد. ادبیاتی که با جملات روز ابتدایی اش متفاوت بود و نشان از نگرانی تشدید تنش و خارج شدن اوضاع از کنترل صهیونیست ها دارد.

این موضع گیری ها نشان می دهد رژیم صهیونیستی در یک دوراهی جدی قرار دارد. از سویی این نگرانی وجود دارد که شرایط از کنترل خارج شود اما از سوی دیگر «نتانیاهو و بن گویر» راهی جز امنیت و امنیتی کردن فضا برای رهایی از فشارهای داخلی و تظاهرات های پیش روی خود نمی بینند.این نگرانی اکنون حتی در میان سرسخت ترین مخالفان نتانیاهو و رهبر اپوزیسیون کابینه در «کنست» هم مشاهده می شود.

یائیر لاپید، نخست وزیرسابق و رئیس فراکسیون مخالفان دولت نتانیاهو در یک مصاحبه تلویزیونی کاملا انتقادی گفته: «خشونت و خونریزی هایی که شاهد آن بودیم، دستان نتانیاهو را آلوده می کند. هر کسی که به تبلیغات علیه تظاهرکنندگان بپردازد، در مقابل خون دریافت خواهد کرد و اسرائیل را به سوی جنگ داخلی خواهد کشاند. البته جنگ داخلی از قبل شروع شده است. لازم نیست جنگ داخلی با کوکتل مولوتف، نارنجک دستی و مسلسل شروع شود.»

دراین میان شهرک‌نشینان در شهر قدس که در وضعیت بحران و ترس قرار دارند و احساس می کنند دیگر رژیم توان تامین امنیت آنها را ندارد. «ایتمار بن گویر»، وزیر امنیت داخلی این رژیم را مورد حمله قرار داده و او را مسئول این حمله دانستند واین ازجمله نگرانی نتانیاهو و کابینه او بود که یهودیان دیگر مناطق فلسطین نیز به جمع معترضین مرکز بپیوندد.

در شرایط فعلی نارضایتی عمومی در میان یهودیان ساکن شهرک های یهودی نشین بویژه شهرک های منطقه کرانه باختری تشدید شده است و شهرک نشینان دیگر به نیروهای امنیتی در تامین امنیت اعتماد ندارند و تاکید دارند درجایی که امنیت نیست ماندن نتیجه ای جزء مرگ نخواهد داشت. برهمین اساس تصمیم گرفته اند یا به مناطق امن مهاجرت کنند و یا از شرایط دو تابعیتی خود  استفاده کنند و اراضی اشغالی را ترک کنند.

تحلیل

۱.خیزش و بیداری جوانان کرانه باختری علیه  رژیم صهیونیستی در کنار گروه های مسلح و قدرتمندی چون گردان های جنین و عرین الاسود در نابلس همراهی جوانان و اهالی کرانه باختری با اقدمات مسلحانه و مقاومت درمقابل جنایت صهیونیستها، کار را برای صهیونیست ها به شدت سخت کرده است و اوضاع ازکنترل ارتش و پلیس خارج شده است و نیروهای تشکیلات خودگردان نیز انگیزه ای برای انجام دستورات فرماندهان مافوق ندارند و بخشی از آنها حتی به جریان مقاومت پیوسته اند؛

۲.صهیونیست ها به شدت نگران تکرار تجربه نوارغزه در شمال کرانه باختری رودن اردن هستند[۱] و در برآوردهای راهبردی نظامی و امنیتی به این نتیجه رسیده اند که ماهیت کرانه باختری از نظر سیاسی، فرهنگی و امنیتی تغییر بنیادین پیدا کرده است و این منطقه در وضعیت «بحران عمیق» قرار دارد. آنها از تسرّی روحیه مقاومت و رفتار مقاومتی به دیگر نقاط فلسطین ازجمله منطقه ۱۹۴۸ بشدت هراس دارند؛

۳.نگرانی دیگر رژیم صهیونیستی فروپاشی تشکیلات خود گردان و پیوستن نیروهای نظامی و امنیتی این تشکیلات به جریان مقاومت است که دراین صورت ناچار به سمت جنگ داخلی(فلسطینی و یهودی) شیفت پیدا خواهد کرد و در چنین وضعیتی ناچار به تخلیه شهرک نشینان و توقف پروژه شهرک سازی خواهد شد.

۴.دولت انجام هرگونه عملیات نظامی را پرهزینه و خسارت بار می داند. دراین میان جریان افراطی طرفدار «گالانت»، وزیر جنگ رژیم و از رهبران حزب لیکود  براین باور است که تنها راه سرکوب مقاومت درکرانه باختری و جلو گیری از تکرار تجربه غزه در شمال کرانه باختری اشغال کامل این منطقه و ضمیمه کردن آن به حکمرانی مرکز است و این نیز به مفهوم پشت پازدن به تمامی توافقات با فلسطینینان و حذف کامل موجودیت تشکیلات خودگردان به عنوان مجموعه رسمی فلسطینی دراین منطقه است. این راهبرد نیز در صورت پیاده سازی یعنی بازگشت اسرائیل به انزوای تاریخ و منتفی شدن راهبرد عادی سازی روابط و خیز فراگیر ملتهای مسلمان علیه اسرائیل؛  به نظر می رسد رژیم صهیونیستی در صورت هریک از گزینه های ذکر شده باید پیامد بازگشت به «نقطه صفرمساله فلسطین را بپذیرد و این همان «بن بست استراتژیک» است که کارآمدی سرویس های اطلاعاتی و امنیتی صهیونیستی در آن زیر سوال قرار گرفته اند؛

۵.تشدید درگیری نظامی درکرانه با ختری با اعتراضات فراگیر علیه دولت در تل آویو، رژیم صهیونیستی را در بحران چند بُعدی فرسایشی درگیر کرده است که پایداری بحرانها و ناکارآمدی دولت در مدیریت بحران، چشم انداز مبهمی را برای این رژیم رقم زده است. ازاین رو  نگرانی و اضطراب سراسر جامعه و دولت صهیونیستی را دربرگرفته است و روند مهاجرت معکوس از اراضی اشغالی را تشدید کرده است.

۶.از پیامدهای تحولات جدید، شتاب دادن به تثبیت و نهادینگی بحران در اراضی اشغالی  است که علاوه برابعاد سیاسی و امنیتی آن خیزش های مردمی را نیز در برخواهد داشت و این خیزش ها کشورهای عربی را نیز فرا خواهد گرفت و شرایط را برای پروسه سازش با مشکل جدی روبرو خواهد کرد.

۷.شواهد و قرائن سیاسی و امنیت جاری در داخل اراضی اشغالی حکایت از تشدید اختلافات قومی، مذهبی و سیاسی شدید میان جریانهای مهاجر ساکن در فلسطین اشغالی دارد و از طرفی علاوه برخیزش های مهاجران اروپای شرقی علیه نژاد پرستی و تبعیض درجامعه رقابت جریانهای سیاسی نیز از مرحله منازعه و جدل های معمولی به سطحی از تضاد منافع ارتقاء پیدا کرده است. درکنار تشدید شکاف ها و تنازعات و تضادهای هویتی و معیشتی در میان یهودیان جامعه عرب ساکن فلسطین اشغالی درابعاد مختلف مورد تبعیض و ظلم و تحقیر واقع شده اند. از این رو فرصت فعلی را معبر عبور از حاکمیت جعلی صهیونیستی و بازگشت به دوران قبل از تشکیل رژیم جعلی را در دستور کار قرار داده اند و بسیار امید وار گام های بازپس گیری را برمی دارند.بنابراین می توان گفت که تحولات کرانه باختری آغاز امیدوار کننده ای  برای تحقق آرمان فلسطین است.